‘And what is ‘common’ about the ‘common life’? What if some genius were to do with ‘common life’ what Einstein did with ‘matter’?’ Saul Bellow

Het leven van alledag is de grondslag van alle wijsheid. Om tot meer wijsheid te komen is het dan ook noodzakelijk je te verdiepen in wat het leven van alledag inhoudt.

Een van de wonderlijkste trekken van dat leven van alledag is dat – zolang alles goed gaat – je het idee hebt dat je de gehele werkelijkheid beleeft, alles meemaakt en niets mist. Waarom is dat zo wonderlijk? Simpelweg omdat je je in feite alleen bemoeit met een uiterst minimale selectie van alles wat er is en doet alsof de rest, het overgrote deel dus, niet bestaat. Een bizarre waan dus eigenlijk, maar je houdt je daaraan vast alsof je niet beter zou kunnen weten. Verreweg de meeste anderen doen dat trouwens ook.

Wat je in je alledaagse leven doet, is je telkens stilzwijgend integreren in wat er aan de orde is. Je laat je telkens als vanzelf opgaan in een vertrouwde situatie en handelt die zonder erg af alsof dat vanzelf spreekt. Alleen of samen met anderen. Daarna laat je je zonder daar bij stil te staan in een volgende door en door bekende situatie glijden, zelfs zonder één moment een hiaat te varen.

Je hebt je voorkeuren voor situaties, maar ze zijn absoluut niet iets van jou persoonlijk. Ze bestaan namelijk ook buiten jou om en je deelt ze met anderen. Je kunt situaties opvatten als culturele verworvenheden die je stilzwijgend je functioneren vorm laat geven om de opbrengsten van die situatie te incasseren. Met die opbrengsten voorzie je op een doenlijke en veilige wijze in je telkens terugkerende fundamentele behoeften als slaap, bescherming, voedsel, gezelschap en zo verder. Als dat goed gaat, bewandel je – alweer als vanzelf – een gulden middenweg waarin alles van een menselijke maat is. Zodoende gedraag je je als vanzelf passend en deugdelijk, allemaal grotendeels op je automatische piloot. Voor zover je dat lukt, ben je ook nog eens bezig met wat voor jou op dat moment van belang is en ervaar je de werkelijkheid als beheersbaar, begrijpelijk en zinvol. Heel verslavend, zo’n leven.

Maar er is een keerzijde. Zo kenmerkt het leven van alledag zich door een eindeloze en pijnlijk nauwgezette herhaling die je als een slaapwandelaar op je ruggenmerg afhandelt. Je besteedt er in ieder geval amper welbewust aandacht aan besteedt en waar je dan ook weinig weet van hebt. Gelukkig maar. Dwangarbeid is immers geen feest.

Dwangarbeid als het fundament van wijsheid? Ja, wel zodra je je bewust wordt van wat je aan het doen bent. Dan kun je je immers gaan afvragen of het wel gaat zoals jij wilt dat het gaat. Wat je dan wel wilt en hoe je dat zo goed mogelijk kunt doen ook. Even uit je gedoe stappen, er bovenuit stijgen, om te bevragen waar je mee bezig bent en te bepalen hoe je verder wilt. Met als kompas wat je het liefste en beste doet om een optimale bijdrage te leveren. Wijsheid in actie dus, waarna je weer afdaalt in wereld van alledag en je dwangarbeider aan het werk zet om alles te realiseren wat je hebt gezien en bedacht.