Hoe schep je een gevoel van veiligheid? Dat doe je bijvoorbeeld door met je gedrag en je uiterlijk aan te geven hoe gewoon alles is en hoe ordelijk ook. Zo onttrek je gevaar aan het oog. Gewoonheid en ordelijkheid suggereren immers voorspelbaarheid en daarmee beheersing. Beheersing op haar beurt is een probaat middel tegen angst. Situaties zijn dan ook – als alles goed is – bij uitstek gewoon en ordelijk.

Prins Maurits, de Nederlandse stadhouder en legeraanvoerder in de zestiende en zeventiende eeuw, nam dit letterlijk. Wie hem hierin raadde weten we niet, maar in essentie greep hij terug op de oudheid. Hij voerde namelijk het exerceren weer in. Exerceren houdt in dat je soldaten in groepen hun vaste plek geeft en hen gelijktijdig dezelfde bewegingen laat maken. De Spartanen en de Romeinse legioenen deden dat ook al. Nu was dat in de oudheid op het eerste gezicht zinvoller dan in de tijd van Maurits. Er waren geen vuurwapens en wat meer organisatie in het gebruik van schilden hielp om pijlen af te weren. Maurits liet zich door dit detail echter niet van de wijs brengen.

Als er niets te vechten viel, liet hij zijn eenheden in keurige rijtjes achter elkaar eindeloos oefenen in gelijk lopen en keren, uiteengaan en zich weer aaneensluiten. En met succes. Zijn troepen werden op een ordelijke wijze wendbaar en konden zich bijvoorbeeld terugtrekken zonder de gelederen te verbreken. Je ordelijk terugtrekken is iets wezenlijk anders dan op de vlucht slaan. Zo ontstond er zowel ordelijkheid als een verhoogd gevoel van wij. Dit laatste benadrukte hij nog door mensen van dezelfde rang en functie gelijk te laten kleden. Na verloop van tijd ging alles zoals het de bedoeling was, zelfs onder vijandelijk vuur.[1] Vluchten? Hoezo? Nee, gewoon, marcheren, je vak uitoefenen. Gewoonheid, geplaveid met orde en regelmaat, als de koninklijke sluipweg langs je eigen waakzaamheid en verstand. Orde en regelmaat als een goochelaarscape die gevaar aan het oog onttrekt dus.

Je bewust zijn van dit mechanisme, ook in minder heftige omstandigheden, is het begin van wijsheid. Dat bewustzijn geeft je namelijk een keuze. Ga ik hierin mee of doe ik wat anders? En wat dan? Hoe word je je daar dan bewust van? Simpel, namelijk door er een gewoonte van te maken van tijd tot tijd een time-out te nemen, voor een minuut uit de gang van zaken van je alledaagse werkelijkheid te stappen. Die time-out gebruik je dan om jezelf vragen te stellen. Wat ben ik aan het doen? Hoezo? Spoort dit met wat ik wil, met mijn persoonlijke missie? Hoe kan ik dit eventueel beter aanpakken? Kortom een monitoring moment en dan weer door. Of niet.